Από τον Αίαντα του Σοφοκλή στον Νίτσε

Πηγαίνω, γιατί θα ήτανε ντροπή μου
να μάθουν πως με λόγια σωφρονίζω
ενώ μπορώ τη βία να επιβάλω.

Αυτά είναι τα λόγια του Μενέλαου, από την τραγωδία "Αίας" του Σοφοκλή. Ο Μενέλαος έχει τσακωθεί με τον Τεύκρο, επειδή θέλει να τον εμποδίσει να θάψει τον ετεροθαλή αδερφό του, τον ήρωα Αίαντα, ο οποίος αυτοκτόνησε μη μπορώντας να αντέξει τη ντροπή, όταν, αντί να σκοτώσει τους Ατρείδες και τον Οδυσσέα, σκοτώνει, τυφλωμένος από την Αθηνά, ζώα, νομίζοντας πως είναι εκείνοι.

Δε θα μιλήσω για ολόκληρη την τραγωδία. Θα αναφερθώ μόνο στους στίχους αυτούς, γιατί με το που τους διάβασα κατάλαβα από πού πήρε ο Νίτσε την ιδέα ότι για τους αρχαίους Έλληνες η δύναμη είναι πιο έντιμη από τα λόγια. Ο Φρειδερίκος Νίτσε δεν ήταν φιλόσοφος μόνο, αλλά και φιλόλογος. Οι γνώσεις του για την αρχαία ελληνική γραμματεία ήταν λεπτομερείς. Είχε μελετήσει ιδιαίτερα τις αρχαίες τραγωδίες, άρα και τον Αίαντα. Εικάζω πως από αυτούς τους στίχους του μπήκε η ιδέα που θα εκφράσει καθαρότερα στο Λυκόφως των Ειδώλων:

........Πριν από τον Σωκράτη οι άνθρωποι της καλής κοινωνίας αποποιούνταν τους διαλεκτικούς τρόπους: τους θεωρούσαν κακούς τρόπους, εξευτελιστικούς. Προφύλασσαν τη νεολαία από αυτούς...... Παντού όπου η αυθεντία εξακολουθεί να ανήκει στην καλή συμπεριφορά, παντού όπου δεν "επιχειρηματολογεί" κανείς αλλά διατάζει, ο διαλεκτικός είναι ένα είδος παλιάτσου: γελούν μαζί του, δεν τον παίρνουν στα σοβαρά. -Ο Σωκράτης ήταν ο παλιάτσος που κατόρθωσε να τον πάρουν στα σοβαρά: τι συνέβη λοιπόν τότε;

Διαλέγει κανείς τη διαλεκτική μόνο όταν δεν έχει άλλο μέσο........ Η διαλεκτική μπορεί να είναι μόνο άμυνα στα χέρια εκείνων που δεν έχουν πια κανένα άλλο όπλο........