Απογοήτευση

Αποφάσισα να διαβάσω την Πραγματεία για τη Διόρθωση του Νου επειδή αρχίζει με τρόπο εξαιρετικά φιλόδοξο. Ο Σπινόζα συνειδητοποιεί ότι όσα συμβαίνουν συνήθως στην ανθρώπινη ζωή είναι μάταια και χωρίς νόημα και αποφασίζει να ερευνήσει αν υπάρχει κάποιο αγαθό που να δίνει νόημα στη ζωή του επειδή το ίδιο θα είχε μέσα του αυτήν την αξία και όχι επειδή ο ίδιος θα έβλεπε νόημα κάπου για υποκειμενικούς λόγους. Αγόρασα λοιπόν το βιβλίο με την προσδοκία να μάθω το έργο της σκέψης του μεγάλου διανοητή, με την ελπίδα να δω τα πράγματα με τον δικό του τρόπο και να βρω τα αγαθά ή το αγαθό που έχουν νόημα αντικειμενικά και δεν είναι μάταια.

Αυτό δηλαδή το οποίο ψάχνει ο Σπινόζα είναι μια ευτυχία διαρκής η οποία πηγάζει από κάποιο αγαθό με τρόπο αντικειμενικό και η οποία γεννιέται μέσα σου όταν βρεις το αγαθό αυτό. Και πράγματι βρίσκει την ευτυχία στη γνώση της ένωσης που συνέχει το πνεύμα με όλη τη Φύση και στο απλόχερο μοίρασμα αυτής της γνώσης με τους υπόλοιπους ανθρώπους. Με το βιβλίο αυτό ουσιαστικά προσπαθεί να δώσει μια μέθοδο ώστε να σκεφτόμαστε ορθά. Εξηγεί ποια είναι τα λάθη στη σκέψη μας για τα πράγματα και από πού προέρχονται ώστε να μπορούμε να τα αποφεύγουμε ή να τα συνειδητοποιούμε όταν τα κάνουμε και να τα διορθώνουμε. Αν προσέχουμε και δεν πέσουμε στα λάθη που περιγράφει, τότε οι σκέψεις μας δε θα περιέχουν λάθη και άρα θα φτάσουμε σε μια σωστή αντίληψη της πραγματικότητας.

Σε αυτήν την ανάρτηση δε θα σχολιάσω τη μέθοδο που προτείνει. Δε με πολυενδιαφέρει. Για μένα το σημαντικό είναι η απογοήτευσή μου από το λάθος του Σπινόζα να μπερδεύει την υποκειμενική χαρά που του δίνει ο μονισμός του με μια αντικειμενική ευτυχία που γεννιέται αναγκαστικά από τη γνώση της φύσης των πραγμάτων. Ο Σπινόζα δεν καταφέρνει να αποδείξει με πειστικό τρόπο ότι πράγματι η κατάσταση του φιλοσόφου Σπινόζα είναι ανώτερη από την κατάσταση ενός αφιλοσόφητου μέσου ανθρώπου που προτιμά να ασχολείται με το εμπόριο, τις γυναίκες και την κοινωνική αναγνώριση. Και το κακό συνεχίζεται όταν από το πουθενά εισάγει την ενατένιση της πραγματικότητας αδιαμεσολάβητα από λογικούς συλλογισμούς, την φιλοσοφική ενόραση των πραγμάτων, ως το τέλειο είδος αντίληψης.

Αντί να μας πείσει ότι υπάρχει αυτή η ενόραση και ότι είναι και σωστή αντιληπτική μέθοδος, υποσκάπτει τη διδασκαλία του χρησιμοποιώντας παραδείγματα από τον χώρο των μαθηματικών που δε μεταφέρονται στον χώρο της καθημερινής μας ζωής παραδεχόμενος ότι και ο ίδιος δεν έχει βρει πολλά παραδείγματα αληθινών ιδεών και σύλληψης πραγμάτων στην ουσία τους. Μπορεί ο μονισμός του και ο αντι-καρτεσιανισμός του να είναι ενδιαφέροντες, ωστόσο επισκιάζονται από την ιδέα ότι η αλήθεια φανερώνεται από μόνη της και την αναγωγή της ενόρασης σε ιδανικό.