Σκέψη

Έχει γοητεύσει τη φαντασία μου ένα περιστατικό από τη ζωή του αρχαίου σκεπτικιστή φιλοσόφου Καρνεάδη. Ο φιλόσοφος, μαζί με δυο άλλους σοφούς πηγαίνει στη Ρώμη ως πρεσβευτής από την Αθήνα, για να μεσολαβήσει ώστε να μικρύνει το πρόστιμο που είχε επιβληθεί από τους Ρωμαίους στους Αθηναίους για την καταστροφή του Ωρωπού.

Ενώ βρίσκεται στη Ρώμη κερδίζει τα πλήθη με τις ομιλίες του. Μορφωμένοι και σοφοί παρακολουθούν τα επιχειρήματά του με ενδιαφέρον και πείθονται από την κεφαλή της Ακαδημίας που είχε ιδρύσει ο Πλάτωνας. Στην κορύφωση των πνευματικών εκδηλώσεων, ο Καρνεάδης δίνει δυο ομιλίες για τη ρωμαϊκή αρετή της δικαιοσύνης. Στην πρώτη ομιλία, ο μέγας φιλόσοφος ενθουσιάζει τα πλήθη με τα επιχειρήματά του υπέρ της δικαιοσύνης. Την επόμενη μέρα ανασκευάζει όλα τα προηγούμενα επιχειρήματα και αποδεικνύει πως η έννοια της δικαιοσύνης είναι προβληματική και πως τελικά πρόκειται για μια σύμβαση που έχει κριθεί απαραίτητη για μια καλά οργανωμένη κοινωνία.

Η δύναμη των επιχειρημάτων του έχει συνεπάρει το ακροατήριο. Χωριστά από τον κόσμο που θαυμάζει τις λογικές σκέψεις του Καρνεάδη στέκεται ο Κάτωνας, ο οποίος έχει τρομάξει από τις συνέπειες που έχουν τα επιχειρήματα του Έλληνα φιλοσόφου. Αν ο κόσμος ακολουθήσει τη σκέψη του Καρνεάδη, ο Ρωμαϊκός τρόπος ζωής και τα επιτεύγματα του Ρωμαϊκού πολιτισμού θα χάσουν τη στέρεα βάση τους. Αμέσως, και φοβούμενος τις κοινωνικές επιπτώσεις της σκέψης του Καρνεάδη, πείθει τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο να διώξουν τους Έλληνες πίσω στην Αθήνα. Η Ρώμη δεν μπορεί να χωρέσει τη Σκέψη των Σκεπτικών.

Γυμνοσοφιστές

Μετά από καιρό απουσίας, επανέρχομαι με μια ωραία ιστορία.

Την αναφέρει ο Πλούταρχος, σχετικά με μια συνάντηση που είχε ο Μέγας Αλέξανδρος με έντεκα γιόγκι όταν είχε φτάσει στην Ινδία. Αυτοί προέτρεπαν σε αντίσταση εναντίον των Ελλήνων και ο Αλέξανδρος έβαλε να τους συλλάβουν. Επειδή όμως αγαπούσε τις έξυπνες συζητήσεις τους είπε πως θα τους έκανε από μία ερώτηση και θα τους εκτελούσε με τη σειρά, ξεκινώντας από αυτόν που θα έδινε την πρώτη λανθασμένη απάντηση και μετά με τη σειρά ανάλογα με την ποιότητα των απαντήσεών τους. Για κριτή όρισε τον γηραιότερο.

Ρωτάει λοιπόν τον πρώτο:

Ποιοι είναι περισσότεροι, οι ζωντανοί ή οι νεκροί;

Και αυτός του απαντάει:

Οι ζωντανοί, γιατί οι νεκροί δεν υπάρχουνε.

Πάει στον δεύτερο:

Η γη ή η θάλασσα δίνει πιο μεγάλα ζώα;

Η Γη, απαντάει αυτός, γιατί η θάλασσα είναι τμήμα της Γης.

Τον τρίτο τον ρωτάει: Ποιο ζώο είναι το πιο πονηρό;

Αυτό που ο άνθρωπος δεν έχει ανακαλύψει ακόμα, του αποκρίνεται αυτός.

Γιατί είπατε στον βασιλιά να ξεσηκωθεί εναντίον του στρατού μου;

Διότι θέλω να ζει όπως αρμόζει σε ευγενή ή να πεθάνει όπως αρμόζει σε ευγενή.

Η μέρα ή η νύχτα είναι πιο μεγάλη σε ηλικία;

Η μέρα, κατά μία μέρα. Και όταν ο βασιλιάς απόρησε με την απάντηση, ο γιόγκι απάντησε: Παράξενες ερωτήσεις παίρνουν παράξενες απαντήσεις!

Πώς μπορεί κάποιος να γίνει πολύ αγαπητός;

Με το να είναι πολύ ισχυρός, αλλά να μην προκαλεί τον φόβο.

Πώς μπορεί κάποιος να γίνει θεός;

Κάνοντας κάτι που δεν μπορεί να κάνει άνθρωπος.

Η ζωή ή ο θάνατος είναι ισχυρότερος;

Η ζωή, γιατί μπορεί να φέρει ένα σωρό κακά.

Και η τελευταία ερώτηση:

Μέχρι πόσο είναι καλό να ζει ένας άνθρωπος;

Μέχρι να γίνει ο θάνατος πιο επιθυμητός από τη ζωή.

"Πες μας την απόφασή σου", λέει ο Αλέξανδρος στον γέρο που είχε ορίσει κριτή.

"Ο ένας απάντησε χειρότερα από τον άλλο".

"Τότε θα πεθάνεις εσύ πρώτος."

"Αδύνατο, ω Βασιλιά! Εκτός και αν είπες ψέματα, όταν μας διαβεβαίωσες πως πρώτος θα πεθάνει αυτός που θα δώσει την πρώτη λανθασμένη απάντηση."

Και ο Αλέξανδρος τους άφησε όλους ελεύθερους και τους έδωσε δώρα.

Παράξενοι σοφοί, δε βρίσκετε;

Αλλά ακόμα πιο παράξενη η σοφία, όπως θα δούμε σε επόμενο post!