Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2011

Το πρόβλημα με τον Ταοϊσμό


Μικρός λάτρεψα, για ένα διάστημα, τον Ταοϊσμό. Ήταν η θρησκεία που ταίριαζε περισσότερο με το γούστο μου. Το ότι έθετε στο κέντρο της τον κόσμο με κέντριζε. Έβρισκα αναζωογονητικό το ότι δεν έδινε έμφαση σε ένα σωρό μικρορυθμίσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Ακόμα και τώρα θεωρώ το Τάο Τε Τσινγκ ένα σημαντικότατο έργο. Και συμφωνώ με πολλές αρχές του Ταοϊσμού.

Διάβαζα αποσπάσματα από το Βιβλίο του Χουάνγκ Τσου. Ο σκεπτικισμός του είναι εύστοχος. Τι είναι σωστό και τι λάθος, τι είναι αλήθεια και τι ψέμα, όταν τα ίδια πράγματα φαίνονται διαφορετικά σε διαφορετικά όντα; Όταν το ευχάριστο περιβάλλον διαφέρει για τους ανθρώπους και τα σαλιγκάρια, όταν το εύγευστο φαγητό διαφέρει για τις κουκουβάγιες και τους ανθρώπους, όταν η ομορφιά που συγκινεί έναν λαό αφήνει αδιάφορο ένα ζωικό είδος, πώς μπορούμε εμείς να απαιτούμε αντικειμενικότητα για τις κρίσεις μας; Πώς θα διευθετήσουμε μια διαφωνία όταν δεν υπάρχει αντικειμενικός δικαστής; Πολύς ντόρος γίνεται για το σωστό και το λάθος, τη στιγμή που αυτές οι λέξεις είναι χωρίς νόημα.

Αν και μου φαίνονται σωστά πολλά από τα όσα λέει και με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι τόσους αιώνες πριν το Matrix θέτει το ερώτημα περί της αντικειμενικής πραγματικότητας και αναπτύσσει τον προβληματισμό για το τι νομίζουμε ως πραγματικό και το τι αποδείξεις έχουμε ότι είναι όντως πραγματικό, δε με ικανοποιεί η ολιγάρκεια των Ταοϊστών. Σαν Ταοϊστής μπορώ να είμαι χωρικός σε ένα βουνό της Κίνας, να έχω μια καλύβα σε ένα ποτάμι ή να ζω σε μια σπηλιά, δεν μπορώ όμως να φτιάξω επιταχυντές σωματιδίων, να δημιουργήσω ακριβά αυτοκίνητα, να φτιάξω αεροπορικές εταιρίες, να δημιουργήσω software για υπολογιστές.

Μόλις έγραψα αυτές τις γραμμές και αμέσως ήρθε η αμφιβολία. Μήπως και να μπορώ; Μήπως ο πόλεμος, αυτός ο πατέρας των πάντων στον πολιτισμό μας, δεν είναι ο μόνος δρόμος για την ανάπτυξη που γνώρισε η Δύση; Μήπως μπορεί κανείς να κάνει τεχνολογία και επιστήμη και χωρίς τις ψευδαισθήσεις περί του κόσμου που έχει ο άνθρωπος; Ποιος ξέρει! Δεν έχουμε δοκιμάσει και επομένως δεν μπορούμε να ξέρουμε. Μακάρι να μπορούσε να γίνει.

Προς το παρόν, μένουμε με τις αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης από τις οποίες αναπτύσσεται ο Δυτικός Πολιτισμός. Ο Ταοϊσμός διδάσκει την αποδοχή των πραγμάτων, την άρνηση για αξιολογικές κρίσεις, την αποχή από τη διάκριση μεταξύ των πραγμάτων. Πόσο μακρινός είναι από τον Δυτικό Πολιτισμό! Αλλά και τι σημασία έχουν τα δημιουργήματα του Δυτικού Πολιτισμού όταν τίποτα δεν έχει πραγματική σημασία; Μήπως το πρόβλημα του Ταοϊσμού δεν είναι πραγματικό πρόβλημα;

Εγώ πάντως ικανοποιούμαι με τις ανέσεις που προσφέρει η τεχνολογία, τα όπλα που δίνει απέναντι στην αρρώστια και τον πόνο και την φυσική καταστροφή. Η φύση δε δείχνει οίκτο για τον άνθρωπο. Μετριάζουμε τις δυσκολίες όταν εφοδιαζόμαστε με τα όπλα που η τεχνολογία παρέχει.

Στη φωτογραφία ο δάσκαλος Χουάνγκ, ονειρεύεται πως είναι μια πεταλούδα που ονειρεύεται πως είναι ο δάσκαλος Χουάνγκ.