Ο Παρμενίδης διδάσκει τη διάκριση ανάμεσα στην αλήθεια και στις γνώμες των πολλών. Θεωρεί πως έχει βρει τον αλάνθαστο δρόμο στην εύρεση της αλήθειας και αυτός έχει να κάνει με τη λογική και όχι με τις αισθήσεις και τα φαινόμενα που εξαπατούν. Αντικείμενο της φιλοσοφίας του είναι το σύμπαν, το οποίο, με βάση ορισμένους συλλογισμούς του θεωρεί ένα, αγέννητο, άφθαρτο, ενιαίο, ακίνητο, πεπερασμένο, σφαιρικό, άχρονο. Η εμπειρία και η συνήθεια οδηγούν σε άσκοπα λόγια. Η επιστημονική λογική όμως οδηγεί στην ανακάλυψη της αλήθειας της σχετικής με τον κόσμο.
Η άποψη του Παρμενίδη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά όπως την υπερασπίζεται ο Ζήνωνας με τα παράδοξά του. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν ορθολογιστή, ο οποίος πολύ πριν τον Καρτέσιο θέτει ως κριτήριο της αλήθειας τη λογική και είναι αποφασισμένος να ακολουθήσει τη σκέψη του στα άκρα, χωρίς μάλιστα να εισάγει ως εγγυητή για την ύπαρξη του κόσμου έναν θεό όπως ο Ντεκάρτ. Ταυτόχρονα, παραμένει φυσικός φιλόσοφος. Η σκέψη του, αν και μας ακούγεται αρκετά περίεργη σήμερα, έχει να κάνει με το σύμπαν και όχι με το θείο. Εξαιρετικό ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου παρουσιάζει πώς από το εν (σύμπαν) του Παρμενίδη πάμε στο εν των μεταγενέστερων μεταφυσικών που χρησιμοποιούν αρκετά από τα επιχειρήματα του Παρμενίδη για να θεμελιώσουν τον μονοθεϊσμό τους ή τέλος πάντων την μεταφυσική τους σκέψη γύρω από το όντως ον.
Δεν είναι απορίας άξιο αν βλέπουμε τον Σιμπλίκιο ή τον Πλωτίνο ή έστω τον Κλήμεντα Αλεξανδρείας να μπερδεύει τη φυσική με τη μεταφυσική, όταν ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται ότι αυτά που λένε οι Ελεάτες δεν έχουν να κάνουν με τη φυσική σκέψη, αλλά με σκέψη που προηγείται της φυσικής. Μου φαίνεται όμως ότι ο Αριστοτέλης διαβάζει τη φιλοσοφία των άλλων... αριστοτελικά. Μιλάει δηλαδή για ουσίες και φύσεις, ενώ ο Παρμενίδης μιλάει για ένα ον. Νομίζω ότι ο Αριστοτέλης ανοίγει έναν δρόμο προς τη μεταφυσική ανάγνωση του Παρμενίδη άθελά του, με τη διάκριση μεταξύ αισθητής πραγματικότητας και ουσίας των πραγμάτων και συνδέοντας τα επιχειρήματα του Παρμενίδη με τις ουσίες των πραγμάτων. Ως προς τον Πλάτωνα και τον ομώνυμο διάλογό του για τον Παρμενίδη, ίσως τον εξετάσουμε στο μέλλον.
Η άποψη του Παρμενίδη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά όπως την υπερασπίζεται ο Ζήνωνας με τα παράδοξά του. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν ορθολογιστή, ο οποίος πολύ πριν τον Καρτέσιο θέτει ως κριτήριο της αλήθειας τη λογική και είναι αποφασισμένος να ακολουθήσει τη σκέψη του στα άκρα, χωρίς μάλιστα να εισάγει ως εγγυητή για την ύπαρξη του κόσμου έναν θεό όπως ο Ντεκάρτ. Ταυτόχρονα, παραμένει φυσικός φιλόσοφος. Η σκέψη του, αν και μας ακούγεται αρκετά περίεργη σήμερα, έχει να κάνει με το σύμπαν και όχι με το θείο. Εξαιρετικό ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου παρουσιάζει πώς από το εν (σύμπαν) του Παρμενίδη πάμε στο εν των μεταγενέστερων μεταφυσικών που χρησιμοποιούν αρκετά από τα επιχειρήματα του Παρμενίδη για να θεμελιώσουν τον μονοθεϊσμό τους ή τέλος πάντων την μεταφυσική τους σκέψη γύρω από το όντως ον.
Δεν είναι απορίας άξιο αν βλέπουμε τον Σιμπλίκιο ή τον Πλωτίνο ή έστω τον Κλήμεντα Αλεξανδρείας να μπερδεύει τη φυσική με τη μεταφυσική, όταν ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται ότι αυτά που λένε οι Ελεάτες δεν έχουν να κάνουν με τη φυσική σκέψη, αλλά με σκέψη που προηγείται της φυσικής. Μου φαίνεται όμως ότι ο Αριστοτέλης διαβάζει τη φιλοσοφία των άλλων... αριστοτελικά. Μιλάει δηλαδή για ουσίες και φύσεις, ενώ ο Παρμενίδης μιλάει για ένα ον. Νομίζω ότι ο Αριστοτέλης ανοίγει έναν δρόμο προς τη μεταφυσική ανάγνωση του Παρμενίδη άθελά του, με τη διάκριση μεταξύ αισθητής πραγματικότητας και ουσίας των πραγμάτων και συνδέοντας τα επιχειρήματα του Παρμενίδη με τις ουσίες των πραγμάτων. Ως προς τον Πλάτωνα και τον ομώνυμο διάλογό του για τον Παρμενίδη, ίσως τον εξετάσουμε στο μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου