Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε πως ο Παρμενίδης μπορεί να θεωρηθεί ένας φυσικός φιλόσοφος ο οποίος με τη χρήση της λογικής οδηγήθηκε σε συμπεράσματα σχετικά με το σύμπαν που αντιβαίνουν στην εμπειρία που μας δίνουν οι αισθήσεις μας για τον κόσμο. Το εν του Παρμενίδη μπορεί να μας ακούγεται παράδοξο ή ασυνήθιστο, αλλά δεν έχει να κάνει με το εν των θεολόγων ή των μεταφυσικών.
Σχολίασα ότι η μεταφυσική ανάγνωση της φυσικής θέσης του Παρμενίδη δεν έγινε μόνο στην ύστερη αρχαιότητα, αλλά και νωρίς, ήδη από τον Αριστοτέλη. Και επιφυλάχθηκα να σχολιάσω τον Πλατωνικό διάλογο "Παρμενίδης" και συγκεκριμένα το πώς ο Πλάτωνας παρουσιάζει ή διαβάζει τον μεγάλο Ελεάτη φιλόσοφο.
Δε σκοπεύω να αναλύσω ολόκληρο τον διάλογο εδώ. Θα σταθώ όμως σε ένα σημείο, από την αρχή του διαλόγου, που ο πλατωνικός Σωκράτης συζητά με τον πλατωνικό Ζήνωνα:
οὐδὲν ἔμοιγε, ὦ Ζήνων, ἄτοπον δοκεῖ, οὐδέ γε εἰ ἓν ἅπαντα ἀποφαίνει τις τῷ μετέχειν τοῦ ἑνὸς
δε μου φαίνεται καθόλου παράξενο, Ζήνωνα, ούτε αν ισχυρίζεται κανείς ότι είναι ένα όλα τα πράγματα γιατί μετέχουν στο ένα
Με αυτή τη φράση ο Πλάτωνας διακρίνει το εν από τα άπαντα και συνδέει το εν με τα άπαντα δια της μετοχής. Τα άπαντα γνωρίζουμε τι είναι, πρόκειται για τα πράγματα του φυσικού κόσμου. Το εν όμως για το οποίο μιλάει ο Πλάτωνας δεν βρίσκεται στον φυσικό κόσμο, ούτε ταυτίζεται με τον φυσικό κόσμο, όπως δίδασκε ο Παρμενίδης.
Έχουμε δηλαδή μια μετατόπιση από πολύ νωρίς, αφού ο Παρμενίδης θεωρείται σύγχρονος του Σωκράτη και ο Πλάτωνας μαθητής του Σωκράτη, από το φυσικό εν του Παρμενίδη στο μεταφυσικό εν των μεταγενέστερων αναγνωστών του Παρμενίδη.
Φυσικά ο Πλατωνικός Παρμενίδης απαντά στον Πλατωνικό Σωκράτη, ο διάλογος συνεχίζεται και περιπλέκεται, αλλά όπως είπα στην αρχή δε σκοπεύω να τον παρακολουθήσω σε αυτή την ανάρτηση. Μου αρκεί ότι βρίσκω ήδη από την αρχή του κειμένου μια μεταφυσική ανάγνωση μιας φράσης που μπορεί να ερμηνευτεί και φυσικά. Αναφέρομαι προφανώς στο παρμενίδειο εν το παν.
Σχολίασα ότι η μεταφυσική ανάγνωση της φυσικής θέσης του Παρμενίδη δεν έγινε μόνο στην ύστερη αρχαιότητα, αλλά και νωρίς, ήδη από τον Αριστοτέλη. Και επιφυλάχθηκα να σχολιάσω τον Πλατωνικό διάλογο "Παρμενίδης" και συγκεκριμένα το πώς ο Πλάτωνας παρουσιάζει ή διαβάζει τον μεγάλο Ελεάτη φιλόσοφο.
Δε σκοπεύω να αναλύσω ολόκληρο τον διάλογο εδώ. Θα σταθώ όμως σε ένα σημείο, από την αρχή του διαλόγου, που ο πλατωνικός Σωκράτης συζητά με τον πλατωνικό Ζήνωνα:
οὐδὲν ἔμοιγε, ὦ Ζήνων, ἄτοπον δοκεῖ, οὐδέ γε εἰ ἓν ἅπαντα ἀποφαίνει τις τῷ μετέχειν τοῦ ἑνὸς
δε μου φαίνεται καθόλου παράξενο, Ζήνωνα, ούτε αν ισχυρίζεται κανείς ότι είναι ένα όλα τα πράγματα γιατί μετέχουν στο ένα
Με αυτή τη φράση ο Πλάτωνας διακρίνει το εν από τα άπαντα και συνδέει το εν με τα άπαντα δια της μετοχής. Τα άπαντα γνωρίζουμε τι είναι, πρόκειται για τα πράγματα του φυσικού κόσμου. Το εν όμως για το οποίο μιλάει ο Πλάτωνας δεν βρίσκεται στον φυσικό κόσμο, ούτε ταυτίζεται με τον φυσικό κόσμο, όπως δίδασκε ο Παρμενίδης.
Έχουμε δηλαδή μια μετατόπιση από πολύ νωρίς, αφού ο Παρμενίδης θεωρείται σύγχρονος του Σωκράτη και ο Πλάτωνας μαθητής του Σωκράτη, από το φυσικό εν του Παρμενίδη στο μεταφυσικό εν των μεταγενέστερων αναγνωστών του Παρμενίδη.
Φυσικά ο Πλατωνικός Παρμενίδης απαντά στον Πλατωνικό Σωκράτη, ο διάλογος συνεχίζεται και περιπλέκεται, αλλά όπως είπα στην αρχή δε σκοπεύω να τον παρακολουθήσω σε αυτή την ανάρτηση. Μου αρκεί ότι βρίσκω ήδη από την αρχή του κειμένου μια μεταφυσική ανάγνωση μιας φράσης που μπορεί να ερμηνευτεί και φυσικά. Αναφέρομαι προφανώς στο παρμενίδειο εν το παν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου