Με μεγάλη συγκίνηση ξεκίνησα να διαβάζω το ημερολόγιο του νεαρού Δαρβίνου από τα ταξίδια του στα εξωτικά μέρη της Γης με το πλοίο της Αυτής Μεγαλειότητας, το Beagle. Πρόκειται για τα ταξίδια που έδωσαν στον Δαρβίνο τα στοιχεία και τις ενδείξεις εκείνες που τον οδήγησαν στη διατύπωση της μεγαλειώδους θεωρίας της φυσικής επιλογής. Μετά το ημερολόγιο, σκοπεύω να διαβάσω και τα άλλα σπουδαία έργα του, την καταγωγή των ειδών, την καταγωγή του ανθρώπου και την έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και τα ζώα.
Σε ένα σημείο, στην αρχή, μιλάει για τους Αφρικανούς που συναντά. Κοπέλες που χαζογελάνε με τη συμπεριφορά των Ευρωπαίων, παιδιά που ζούνε μέσα στην αθλιότητα, αντιλήψεις και αντιδράσεις διαφορετικές από τις Ευρωπαϊκές. Όπως τα είδη, σκέφτομαι εγώ, αναπτύσσονται διαφορετικά σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, και αποκτούν διαφορετικά χαρακτηριστικά που τα βοηθούν να προσαρμοστούν στις συνθήκες του περιβάλλοντος και να επιβιώσουν, έτσι και οι πολιτισμοί αναπτύσσονται διαφορετικά.
Άλλωστε, και ο πολιτισμός είναι έκφραση της βιολογικότητάς μας, καθώς αποτελεί δημιούργημα του εγκεφάλου μας. Έτσι, οι Αφρικάνοι και οι Ευρωπαίοι αν και ανήκουν στο ίδιο είδος, πέρα από κάποιες τυχόν βιολογικές διαφορές, βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια της εξέλιξης του πολιτισμού, ή, για να το πω πιο ορθά, ζούνε σε διαφορετικούς πολιτισμούς, έχουν αναπτυχθεί διαφορετικά με διαδικασίες που πήραν αιώνες για να τους οδηγήσουν εκεί που είναι σήμερα.
Νομίζω πως αυτή η οπτική είναι χρήσιμη, γιατί πολλές φορές παρόλο που αναγνωρίζουμε πως οι πολιτισμοί είναι διαφορετικοί, θεωρούμε πως η Αφρική μπορεί να λειτουργήσει με όρους Δύσης. Θεωρούμε δηλαδή πως με αρκετή προσπάθεια μπορεί να διορθωθεί ό,τι εμείς ως Δυτικοί θεωρούμε πως χρήζει διόρθωσης στην Αφρική και να ανέβει το βιοτικό επίπεδο στα ίδια σημεία με το δικό μας. Κρίνουμε δηλαδή με τα δικά μας στάνταρντς και υποτιμούμε τις διεργασίες αιώνων που οδήγησαν στις δυο διαφορετικές καταστάσεις.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως ο εκδυτικισμός είναι και αδύνατος! Δεν μιλάμε άλλωστε για δυο διαφορετικά είδη. Είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ίδιος, ή, τέλος πάντων, σχεδόν ίδιος, επειδή ακριβώς ανήκουμε στο ίδιο είδος. Όπως και να έχει, είναι συναρπαστικό να αναλογίζεσαι πώς ο πρωτόγονος άνθρωπος αναπτύχθηκε και έδωσε τον Ευρωπαϊκό και τον Αφρικανικό πολιτισμό.
Ένα άλλο σημείο στο οποίο θα ήθελα μα σταθώ είναι η αναφορά που κάνει ο Δαρβίνος στη σκόνη από την Αφρική, σκόνη που περιλαμβάνει σπόρους δεκάδων μικροοργανισμών και που βρίσκεται σε απόσταση εκατοντάδων μιλίων από τις ακτές της Αφρικής. Πλοία, δηλαδή, που πλέουν σε τεράστια απόσταση από τις ακτές της ηπείρου πλήττονται κατά καιρούς από ανέμους που μεταφέρουν σκόνη με ενώσεις του πυριτίου και οργανικές ενώσεις, ακόμα και με μικροοργανισμούς που είναι γνωστό ότι ζουν στη Νότια Αμερική και όχι στην Αφρική!
Αυτή η περιγραφή γεννά στο μυαλό μου την εικόνα ενός "ζωντανού πλανήτη", που οι τυφλές δυνάμεις της φύσης διαρκώς συμβάλλουν στη γονιμοποίηση περιοχών με υλικό που βρίσκεται σε άλλες, μακρινές περιοχές. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η φύση είναι συναρπαστικός. Άνεμοι και θαλάσσια ρεύματα χαϊδεύουν τον πλανήτη μεταφέροντας υλικό από τη μια ήπειρο στην άλλη, γεγονότα που συμβαίνουν σε ένα σημείο έχουν επίδραση σε σημεία που βρίσκονται εξαιρετικά μακρυά και κανένα μέρος του πλανήτη δεν μένει ανεπηρέαστο από ό,τι συμβαίνει αλλού.
Καθώς το ταξίδι του πλοίου συνεχίζεται, θα σημειώνω και εγώ εδώ τις ιδέες που γεννιούνται στο μυαλό μου. Η φύση είναι τόσο συναρπαστική! Καλό μας ταξίδι!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου